آشنایی با گلیم و انواع آن

در مقاله ای دیگر در مورد فرش کاشان بخوانید.

گلیم قدمتی طولانی تر از فرش دستباف دارد ولی چون قدیمی ترین سند مبتنی بر صنایع دستی پرز دار به صورت قالی مربوط به فرش پازیریک است ، اولین فرش را فرش دستباف پازیریک مربوط به ایران می دانند.

مقاله ای دیگر : لیست قیمت فرش ماشینی 

اما گلیم به دلیل بافت ساده ای که دارد از قدیم به وسیله ی پشم گوسفندان در میان عشایر بافته می شوده است و به دلیل وزن سبکی که داشته به وسیله ی چارپایان جابجا می شده است.

گلیم با فرش دستباف متفاوت است و به گونه ای خاص بافته می شود. فرش دستباف از سه نوع نخ بافته می شود، نخ تار ، نخ پود، نخ پرز که نخ پرز یا خاب به وسیله ی نخ پود به نخ تار وصل می شود.

اما گلیم از دو نخ تار و پود درست شده است که این دو نخ به هم بافته شده و با در هم تنیده شدن گلیم را تشکیل می دهند .

گلیم هر منطقه طرح مخصوص به خود را دارد و در رنگ های متنوع بافت می شوند و نقش ان از اشکال هندسی نشات می گیرد .

امروزه از گلیم بسیار استقبال می شود و در ایران و سراسر دنیا از گلیم برای دکوراسیون خود استفاده می کنند. به این دلیل که گلیم سادگی و ارامشی در طرح و رنگ خود دارد که محیط خانه را با قدرت از تجمل دور کرده و حالتی از اصالت همراه با معنی و قدمت به ظاهر خانه می بخشد.

تاریخ و گذشته ی گلیم

انسان ها از زمان های دور از پوست حیوانات که شکار می کرده اند برای پوشش خود و منزل خود استفاده می کرده اند. انسان ها ذاتا نشست و برخاست در جای گرم و نرم را دوست داشته و همیشه به  دنبال راهی بوده اند که بتوانند، زندگی و محیط زندگی گرم و دنجی داشته باشند.

به طور واضح مشخص نیست که ابتدا و نخستین بار کجا و به وسیله ی چه قوم و قبیله ای عمل بافت صورت گرفته است. بافت پارچه همزمان با بافت گلیم بوده اما بر اساس کاوش های باستان شناسی که از ساکنان فلات ایران و سرزمین های همجوار صورت گرفته است مشخص شده است که در غارهای جنوب شرقی دریای مازندران مردمان این منطقه به پرورش گوسفندان و ریسیدن پشم و موی آنها مشغول بوده اند.

که قدمت این کار به 8000 سال می رسد.

اما با همه ی اینها نمی توان به نتیجه ی دقیقی رسید و برای آن تاریخ دقیقی ارائه داد.چیزی که مشخص است این است که گلیم بافی مقدمه ی فرش بافی بوده و تاریخ آغاز گلیم بافی حدود 3000 تا 5000 ق م بوده است.

دستگاه های بافت گلیم

1- گلیم ساده باف

این دستگاه از یک کجو و چوب کمکی تشکیل شده است و گلیم به طور یکنواخت در این دستگاه بافته می شود. پشت و روی گلیمی که در این دستگاه بافته می شود، قابل استفاده است.

2- گلیم چرخی بافی

این دستگاه دارای چهار کجو است .هر کجو به وسیله ی کمان هایی جابجا می شود. در این نوع بافت ، پود از لابلای تمام تارها رد شده و بافت به صورت یکسان پیش می رود. در پشت گلیم پودهای اضافی روی هم قرار گرفته و به همین دلیل است که گلیم حاصل از بافت این دستگاه بسیار محکم و ضخیم بوده و پشت گلیم و روی آن متفاوت بوده و تنها یک رو از آن قابل استفاده خواهد بود.

3- دستگاه جاجیم باف

این دستگاه بافت گلیم دارای چهار کجو است و چند کمان دارد. تفاوت اساسی بین جاجیم و سایر انواع گلیم رنگی بودن تارهای ان است. این تارها مانند پود در ظهور نقش بندها موثر است. پشت و روی این بافتی که به وسیله ی این دستگاه تولید می شود، یکسان بوده و مانند گلیم ساده باف است.

4- دستگاه گلیم سوزنی یا سوماک

نام دیگر گلیم سوزنی ، گلیم سوماک است. دستگاهی که گلیم سوزنی می بافد، دارای یک کجو است و به طور کلی از نظر ظاهر به دستگاه بافت گلیم ساده شباهت دارد. در این بافت پودهای اضافی در پشت گلیم به صورت آزاد باقی می ماند.

بافت گلیم سوزنی در میان عشایر بسیار معمول بوده و اعلب برای تزیین مورد استفاده قرار می گیرد.

استفاده از گلیم در منزل

شاید قابل باور نباشد، اما استفاده از گلیم امروزه میان طرفداران دکوراسیون سبک مدرن جا باز کرده است. این هنر که از دل خاورمیانه و شمال آفریقا سر بر آورده است ، بعد از یک مدت فراموشی دوباره مورد استقبال طرفداران مد و سبک های خاص قرار گرفته است.

امروزه افراد از عناصر شلوغ و تجملاتی در منزل به آرامش نرسیده و دوست دارند از هنرهای اصیل که ساده زیستی را به روح بیننده القا می کند، در منازل خودشان استفاده کنند.

منزل اکثر ما با دیوارهایی به رنگ سفید، کرم و استخوانی رنگ آمیزی شده است. اگر مبلمانی به رنگ پر و تیره در آن استفاده کنیم، مثل مبلمانی به رنگ های قهوه ای سوخته، سرمه ای یا خاکستری، میتوانیم از گلیم یا فرشی به رنگ های اشباع همخوان با رنگ مبلمان استفاده کنیم، حتی اگر مبلمان ما از رنگ سرد و روشن باشد می توان با یک گلیم زیبا با طرح های هندسی چشم نواز، فضا را گرما ببخشیم.

گلیم انواع رنگ بندی و طرح را دارد. و استفاده از یک گلیم با طرح های کهنه و گرم و زیبا، روی سرامیک و پارکت ، خانه را گرمتر نشان می دهد. ترکیب گلیم با دکوراسیون چوبی یک دکوراسیون سنتی و ایرانی را نتیجه می دهد. و به اصطلاح ترکیب گلیم و دکوراسیون چوبی یک فضای دنج و آرامش در تنهایی را رقم می زند. و یک ثبات و زیبایی چشم نوازی به محیط می بخشد.

گلیم ها تنها به صورت کف پوش مورد استفاده قرار نمی گیرند. می توان از گلیم در کوسن ها، روکش مبل ها، و یا تابلویی بی نظیر از ان استفاده کرد.

استفاده از گلیم در اتاق خواب

همه ی آنچه که شما در فضای خواب خود احتیاج دارید، آرامش و گرماست. و رنگ آمیزی دیوار به رنگ های سرد خود قدمی به سمت آرامش اتاق خواب است. اما تمام اتاق اگر رنگ سردی به خود بگیرد آن آرامش حاصل از گرمای فضا به ما دست نخواهد داد. به همین دلیل می توانید از طرح گلیم برای پوشاندن کف اتاق خواب خود استفاه کنید که هم سادگی زیبایی به آن ببخشد و هم اینکه از گرمای نهفته در طرح و رنگ زیبای آن بهره ببرید.

استفاده از گلیم در آشپزخانه

آشپزخانه محیطی است که در معرض رطوبت و کثیفی زیادی قرار دارد. و استفاده از فرشی که بتوان آن را به راحتی هر چند وقت یکبار شست و شو داد ضروری است. می توان از فرش گلیم برای پوشاندن کف آشپزخانه استفاده کرد.

رنگ های درخشان آن حتی می توان اشتها برانگیز باشد. و با هر رنگ و تمی در منزل می توان گلیم متناسب با آن را پیدا کرد.