عواملی که باعث پرزدهی فرش ماشینی اکریلیک میشود
در میان انواع فرش ماشینی موجود در بازار ،بهترین فرش ماشینی، فرش ماشینی اکریلیک است .اما این فرش ماشینی گرچه جز فرش های درجه یک و با کیفیت بالا عرضه می شود ، اما عیوبی دارد که یکی از این عیوب ، پرز دادن این فرش است که در این مقاله علت شکل گیری این پرزها در فرش ماشینی اکریلیک را بیان می کنیم .
طبق گزارش اتحادیه قالیبافان ، تولیدکنندگان فرش تلاش میکنند براساس رضایت مندی خریداران فرش ، محصولی ارائه دهند که کیفیت قابل قبولی داشته باشد .یکی از مشکلات فرش ماشینی اکریلیک که به روش رویه رویه بافته می شود ، پرزدهی ان میباشد .
این روش رویه رویه در ایران بیشترین کاربرد را دارد
مقاله مرتبط : انواع فرش ماشینی از نظر جنس
- برای اینکه این مشکل رفع گردد ، نکاتی باید رعایت شود که مورد به مورد به ان اشاره می گردد:
از الیاف ضایعاتی استفاده نگردد.
از بهترین مخلوط الیاف با توجه به طول و ظرافت استفاده گردد.
هر چیزی مقداری بهینه و استاندارد دارد که باید از مقدار بهینه اب و روغن در مرحله اماده سازی الیاف استفاده شود
دستگاه های سالن ریسندگی باید تنظیم گردد.
نخ ها از تاب مناسب برخوردار باشند .
تثبیت حرارتی مطلوب باشد .
استفاده از اهار مناسب
و در اخر توجه به بهترین شرایط تکمیلی
پرزدهی فرش ماشینی
در فرش های رویه به رویه ،بافت زمینه به همراه نفوذ لاتکس خاب ها را نگه می دارد .اما الیافی هستند که در سطحی بالاتر از زمینه ی فرش قرار دارند و نمیتوانند به وسلیه ی بافت زمینه و یا نفوذ اهار گرفته شده و نگهداری شوند.،و هم چنین الیافی وجود دارند که به مرور زمان در اثر عوامل سایشی مثل پاخوردن از خاب فرش خارج شده و روی سطح فرش ظاهر می گردند.
این مسئله که در بالا ذکر شد در فرش هایی دارای الیاف منقطع بیشتر رخ می دهند ،که به ان پرزدهی فرش ماشینی گویند .
پرزدهی به طور کامل قابل حل و حذف نیست .البته این مشکل بعد از گذشت مدت زمانی باید حل گردد، مدت تمام شدن پرزدهی ،و شدت ان به کیفیت الیاف و ریسندگی و نوع نخی که در فرش به کار رفته است بستگر دارد .
ساختمان نخ ، نحوه اتصال خاب به زمینه و پوشش نخ و تراکم ، طول خاب ، میزان عبور ومرور ،نوع و تناوب مکش از جمله عوامل دیگر است .
دستگاه و مواد ازمایش اندازه گیری پرز
در این جا یک فرش 500 شانه با تراکم 1000 از نوع تک پودی مورد ازمایش قرار گرفته است . single shot))
ازمایشات با دستگاه مکش یا دستگاه تتراپاد ، یا شانه انجام میگیرد .انچه در اینجا مورد استفاده قرار می گیرد ، روش شانه است .
به این صورت است که قابی به شکل مربع با ابعاد 12 سانتی متری روی فرش گذاشته می شود ، و دران با شانه ای 10 بار در هریک از جهات تار و پود می کشیم .سپس میزان الیاف جدا شده از خاب که در سطح فرش ظاهر شده است را وزن می کنند .
که این روش معیاری است مناسب جهت مقایسه میزان پرز فرش .
این ازمایش 10 بار انجام میشود ،مقدار نهایی پرز با استفاده از میانگین نتایج براورد می شود .باید توجه کرد که میزان پرز خارج شده بستگی دارد به نیروی دست ، که به این دلیل ، شانه باید با نیروی دست یک شخص به فرش کشیده شود تا نیرو ثابت باشد .
آزمایشاتی که انجام میگیرد
درصد الیاف ازاد
ابتدا یک ازمایش اماری انجام میگیرد با این هدف که ، حدودی از مقدار پرزدهی هر خاب به دست بیاید .و در نتیجه مقدار پرزدهی فرش محاسبه گردد.یعنی در نظر گرفته شده است که اگر عامل تاب نباشد ، چه میزان از الیاف توسط زمینه گرفته شده است و خارج نمیشوند و حدودا چه میزان به صورت پرز بر سطح فرش ظاهر می گردند ؟
البته به این موضوع باید توجه کرد که عددی که به دست می اید میزان حداکثر پرز را نشان می دهد .
برای انجام این ازمایش ، ابتدا 30 عدد نونه 2 سانتی متری از نخ خاب تهیه کرده و وزن میکنند .در ادامه وسط نمونه ها را محکم میگیرند تا شبیه سازی صورت گیرد .منظور شبیه سازی خاب است .سپس با باز کردن تاب نخ ها ،و خارج کردن الیاف ازاد ان ، مجموع الیاف خارج شده از 30 نمونه را وزن کرده و درصد الیاف ازاد ان را محاسبه می کنند .
این ازمایش برای 5 نخ با رنگ های متفاوت انجام گرفت که نتیجه اش درصد الیاف ازاد را در حدود 8 الی 9 درصد نشان داد که در مقایسه با درصد الیاف ازاد واقعی فرش بیشتر می باشد .زیرا :
در فرش مراحل تکمیل کننده از جمله پرس زنی انجام می شود که خود این عامل باعث خروج مقدار زیادی از پرز می گردد .و نکته ی دیگر اینکه تاب نخ کاملا باز نمیشود ، اما در این ازمایش تاب نخ کاملا باز می شود .
رنگرزی
برای رنگ کردن الیاف اکریلیکی از رنگ کاتیونیک استفاده میشود ، اگر شرایط رنگرزی الیاف مناسب باشد ، تاثیر زیادی بر کاهش شکست الیاف خواهد داشت .در بخش رنگرزی برای بررسی و برطرف کردن این مشکل می توان به عوامل متعددی اشاره کرد ، از جمله : نوع مواد تعاونی ، کیفیت ، رنگ ، نوع و میران نرم کننده ها
برای بررسی اثر رنگ برروی استحکام الیاف ، ازمایشی به نام فافوگراف انجام میگردد.
30 نمونه از هر کدام رنگ های تیره و روشن الیاف درالون مورد ازمایش قرار گرفت .پس از به دست امدن نتایج مشخص شد که استحکام و ازدیاد طول الیاف روشن از الیاف تیره بیشتر است ، زیرا ، الیاف تیره مثل لاکی و سرمه ای به این علت که مدت زمان بیشتری د رحمام رنگ می مانند ، استحکام شان کاهش یافته و در نتیجه احتمال اینکه تعداد بیشتری از الیاف شان شکسته شود بیشتر است و د رنتیجه میزان پرزدهی شان افزایش خواهد یافت .
در رنگرزی میزان نرم کننده ی استفاده شده و یکنواخت بودن توزیع نرم کننده در داخل و بیرون کیک رنگرزی بسیار مهم است .
میزان پرزدهی به ماشین الات بافت فرش نیز بستگی دارد.
مثلا میزان پرزدهی در متر مربع فرش های تولیدی در ماشین الات ASR , CRT , ALPHA300 با رنگ های مختلف بررسی شد و مشاهده شد که پرزدهی در ماشین ASR نسبت به دو ماشین دیگر با رنگ مشابه بیشتر است .ضمنا نتایج نشان داد که در ماشین های CRT , ALFA 300 فرش با رنگ روشن دارای پرز کمتری می باشد.
ریسندگی
یکی از دلایل مهمی که در پرزدهی فرش موثر است ، توجه نداشتن به شرایط ریسندگی نخ است که در زیر به ان اشاره می گردد.
آب و روغن
برای اینکه میزان استاتیک نرمال و انتی استاتیک بودن الیاف به میزان لازم باشد توصیه شده است که روی الیاف ، مواد انتی استاتیک و روغن ریسندگی مناسب به همراه اب اسپری گردد.باید با اضافه کردن میزان کافی اب و روغن شرایط مناسب ریسندگی را فراهم کرد .
ابتدا حجم ۵ ليتر آنتي استاتيك و۶ ليتر روغن حلاجي به همراه آب نرم به ۱۰۰ ليتر رسانده شد. اين مخلوط به ۱ تن از الياف زده شد و پس از گذشت ۱۲ ساعت جهت آماده سازي، ميزان روغن به ۸ ليتر و آنتي استاتيك به ۷ ليتر رسانده شد. سپس از فتيله کاردينگ در حالت جديد (با روغن بيشتر) و قديم (با روغن كمتر) نمونه گيري انجام شد و با توجه به نتايج حاصل از اندازه گيري تفاوت توزيع طولي الياف قبل و بعد از افزايش روغن با استفاده از دستگاه شانه سوايگل با روش comb sorting method يا tuft method، نمودار توزيع طولي الياف آنها رسم شد. نتيجه حاصله اين بود كه ميانگين طولي با آب و روغن كمتر، ۲/۸۳ ميليمتر و با آب و روغن بيشتر، ۱۵/۹۰ مي گردد. بنابراين ميانگين طولي با روغن بيشتر، افزايش مي يابد.
با بررسی کردن توزیع طولی الیاف در می یابیم وقتی مقدار روغن زیاد می شود میزان شکست و خرد شدن الیاف کمتر شده و به دنبال ان طول متوسط الیاف بیشتر می شود .البته میزان روغن نباید به قدری زیاد شود که باعث کاهش بیش از اندازه اصطکاک بین الیاف و لیز خوردگی انها روی هم شود .
تثبیت تاب
30 عدد نمونه 2 سانتی متری از هر کدام از نخ های تثبیت شده و تثبیت نشده تهیه و وزن شده ، سپس وسط این نمونه ها برای شبیه سازی به حالت خاب ، به وسیله ی نخ دیگری محکم گرفته می شود و بدون باز کردن تاب نخ ها ، الیاف ازاد ان خارج می شود .
حال مجموع الیاف خارج شده از 30 نمونه در دو حالت وزن شده و نتایج حاصله با یکدیگر مقایسه می شود . مشاهده شد كه در نخ تثبيت شده،۶۲/۴% الياف از خاب خارج شدند كه در مقايسه با ۴/۱۱% اليافي كه از خاب نخ تثبيت نشده خارج شده اند، كاهش قابل توجهي داشته است.
بافندگی
بررسی هایی که انجام شده است نشان می دهد ماشین های قدیمی و جدید در زمینه ی پرزدهی تفاوت هایی دارند .میزان پرزدهی در ماشین ASR وندویل با رنگ بژ روشن ، تفاوت محسوسی نسبت به همان رنگ در ماشین های جدیدتر دارد .
در ایجاد این تفاوت عواملی موثر است که به شرح زیر است :
در ماشین های جدید سیستم دمش و مکش وجود دارد
حرکت ارام و نرم دفتین ( حرکت دفتین در ماشین های جدید با استفاده از سیلندر و پیستون است .)
تفاوت در ژاکارد وجود دارد که به تبع ان در حرکت رنیش ها تفاوت به وجود می اید .( در ماشین های جدید رنیش ها به اهستگی بالا و پایین میشوند و ضربه ای به نخ وارد نمی اورند .)
استفاده از چله دو طبقه
تفاوت در جنس هارنیش
تفاوت در بوبین پیچی ها
تکمیل
این بخش مهم ترین عامل و مرحله در پرزدهی فرش می باشد .حتی در این مرحله می توان به اصلاح مشکل پرزدهی پرداخت .و هم چنین در این مرحله ، تکمیل نامناسب میتواند باعث صدمه بیشتر به الیاف گردد.
مواردی که می توان در این مرحله بررسی کرد ، میزان مکش ، فاصله ی غلتک ها از فرش ، تعداد پرس ها و غلتک های تمیز کننده و تغییر در شرایط اهارزنی میباشد .
در این مرحله میزان غلظت اهار بسیار حائز اهمیت است .هر چه غلظت بیشتر می شود نفوذ ان در فرش سخت تر می گردد.اگر سرعت دورانی غلتک اهار زیاد شود مقدار اهار بیشتری به فرش خورده می شود .
اهده گرديد كه فرش آهار خورده داراي ۴۸/۱۲ گرم پرز مي باشد كه در مقايسه با ميزان پرز فرش آهار نخورده كاهش چشمگيري داشته است و اين مقادير داراي اختلافات معني داري هستند.
نتيجه‌گيري
از آزمايشات فوق نتيجه مي‌شود كه:
۱- حدود ۸-۹% الياف در نخ فرش به صورت شناور مي باشند و در واقع توسط نقطه گره (با بافت زمينه) گرفته نشده اند. البته با توجه به دلايل ارائه شده در عمل، ميزان پرزدهي از اين مقدار كمتر مي شود.
۲- استحكام الياف تيره نسبت به الياف روشن كمتر است و فرش هاي با رنگ روشن نسبت به فرش هاي با رنگ تيره، پرز كمتري مي دهند و اين نشان دهنده اثر رنگرزي و شيد رنگي بر پرزدهي است.
۳- اضافه كردن آب و روغن مي تواند تأثير بسزايي در كاهش شكست طولي الياف داشته باشد و باعث كاهش پرزدهي مي گردد. البته بايد توجه داشت كه ميزان آب و روغن بايد در حد بهينه باشد، زيرا مقدار بيش از حد آن نيز معايبي خواهد داشت.
۴- تثبيت حرارتي (heat set) تأثير بسزايي در كاهش پرزدهي خواهد داشت (پرزدهي را حداقل به يك سوم مي‌رساند).
۵- فرش هاي بافته شده در ماشين هاي ASR كه از سري ماشين هاي قديمي تر هستند، به دلايل ذكر شده داراي پرز بيشتري نسبت به فرش هاي ماشين هاي CRT و ALFA300 مي باشند.
۶- نفوذ مناسب آهار از عوامل بسيار مؤثر بر پرزدهي مي باشد.
منبع : اتحادیه قالیبافان