کاشان و فرش بی مثالش

کاشان زادگاه فرش است ، کاشان شهر فرش است ، کاشان مهد فرش و محلی برای خرید فرش است.

ایران کشوری است که در گذشته های دور مردمانش از طریق اشتغال به بافت مشغول به کار بوده اند و از فرش ایران به عنوان تحفه به پادشاهان مختلف جهان و داد و ستد و ارسال آن به سایر نقاط جهان استفاده می شده است.

با روی کار آمدن صفویان، توجه به بافت و رونق صنعت فرش دستباف در ایران رونق یافت. و طراحان فرش طرح های متنوع را به وجود آورده و فرش دستباف در این دوران پیشرفت بسیاری کرده و به اصطلاح احیا شد.

لازم به ذکر است که امروزه، به دلیل بازار کساد فرش دستباف، اشتغال به این امر کاهش یافته و به طور کلی تولید فرش دستباف کم و هزینه ی تهیه ی آن زیاد شده است.

به همین دلیل امروزه برای تهیه ی یک فرش دستباف باید هزینه ای بیشتر پرداخت و به همین دلیل توان همگان برای تهیه ی این کالا کاهش یافته است، و فرش ماشینی مورد استقبال همگان واقع شده است.

چرا فرش را به نام کاشان می شناسند ؟

فرش از زیباترین جلوه های طبیعت است ، که با دستان زنان و مردانی بافته شده است که با کوشش بسیار ، رج به رج در شکل گیری این هنر زیبا و عظیم صبوری کرده اند .این هنر سالیان سال است که بزرگ ترین هنر دستی جهان است و کاشان سرآمد این هنر ماندگار می باشد .زیرا طبق مستندات ارائه شده ، قدمت و اصالت فرش های کاشان به قرن یازدهم هجری میرسد و در دل طرح و نقش این فرش ها شاهد نقش شکارگاه هستیم.

همان طور که گفته شد در قرن 17 و 18 میلادی شهرستان کاشان مرکز فرش بافی و شهر فرش معرفی شد.که به فرمان شاه عباس کبیر فرش های درباری ان زمان بافته شد ، و امروزه شاهد بافت فرش های ابریشمی و نقره باف و زرباف هستیم که به فرش های شاه عباسی معروف هستند.

این هنر عظیم و پر ارزش ساخته دست انسان و نشانه ای از پاکی قلب و عمق تصورات مردمانی است که پیوند عمیقی با طبیعت اطرافشان دارند. 

پس از گدشت سالیان طولانی فرش بافی از کاشان به شهر ها و روستاهای اطراف گسترش یافت . شهر هایی همچون نطنز ،جوشقان ، اران و بیدگل ، قمصر ،نیاسر ،گلپایگان ،محلات ، اردستان و اصفهان

نشانه ی شناخت فرش کاشان چیست ؟

تار و پود فرش کاشان از جنس پنبه و پشم مورد نیاز ان از تولیدات گله داری های استان خراسان ، اذربایجان ، کرمانشاه و تهران تهیه می گردد.که در بافت فرش های ظریف و ابریشمی نیز مورد استفاده قرار می گیرد .و دیگر ویژگی هایی که فرش کاشان دارد این است که بافت ان ضخیم و متراکم است ، و استفاده از دو رشته پود ، نقش ان ، رنگ و ابعاد خاص ان از دیگر نشانه های فرش کاشان است.

از نقش های تزیینی و دل فریب هنرمندان و طراحان کاشانی ، میتوان به ترنج های لوزی شکل و اسلیمی های سفید رنگ ، در کنار ان لچک و ترنج و حاشیه ها اشاره کرد .و در وسط قالی ترنجی مرکزی مشاهده می شود که اطراف ان به وسیله ی لچک ها احاطه گشته و در حاشیه ی فرش شاهد نقوش درشت به صورت دو برگهایی در اطراف یک شاخه هستیم.و بوم قالی هم دارای ساقه هایی باریک است که رشته هایی در میان انها دویده است ، که نقشه را چشم نوازتر می کند .

بعد از جنگ جهانی اول ،تغییراتی در طرح و نقش های فرش کاشان مشاهده می شود به طوری که در بین قالی های بافته شده در ان زمان ، ترنجی مرکزی مشاهده می گردد که در اطراف ان مجموعه گیاه های سبز و خرم به چشم می اید که دارای گل های درشت و برگ های زینتی می باشد.

در کنار طرح های لچک و ترنج و نقوش شاه عباسی و اصفهانی ، طرح های ساروق شامل طرح گل و بوته با زمینه ای به رنگ سرخ ، نیز ، مشاهده میشود.

ابعاد و رنگ فرش کاشان

ابعاد یا سایز فرش کاشان را میتوان به دو دسته تقسیم کرد : فرش های سجاده ای و فرش های بزرگ.

قالی های سجاده ای که نقشی از درخت دارد و ترکیبی است از نقش های تزیینی ، و قالی های بزرگ که زمینه ی ان را طرح های اسلیمی پوشانده است.

رنگ بندی مربوط به این هنر در منطقه ی کاشان به گونه ای است که زمینه ای سفید عاجی دارد که نقش هایی درون اش دارد با رنگ های خاکستری ، قهوه ای ، توتونی ، عاجی و سیاه است و فرش های با زمینه لاکی ، و حاشیه ای سرمه ای دارد.

قالیبافان ایرانی از جهت ابعاد فرش به دو دسته تقسیم می شوند .قالیچه باف و مختلط باف.

قالیچه بافی مختص به روستاهای کنار کویر و در حاشیه ی شهرستان و نطنز است .و مختلط باف مختص روستاهای سراسر کاشان ، و بخشی از شهرستان نطنز است.

مشاغل مرتبط با هنر فرش بافی در شهر فرش

هنر قالی بافی همراه با مشاغل دیگر است .شغل هایی مثل : حلاجی ، ریسندگی ، چله کشی و نقشه کشی

این موضوع سبب شده است ، تا کمتر از یک هشتم ساکنان شهرستان کاشان و حومه این شهرستان این هنر را تجربه نکرده باشند .

هنرهایی دیگر هم هستند که با فرش بافی ارتباط نزدیک دارند ، و کاشان در این زمینه سرآمد همه ی شهرهاست .هنر رنگرزی کاشانی ها یکی از این هنر هاست .و در نهایت این هنر زیبا بعد از بافت توسط زنان و مردان کویر ، در کارگاه ها و خانه های مسکونی، در حجره های بازار کاشان و نمایشگاه های فرش کاشان و ایران وحتی جهان به فروش می رسد.

مشاهده کردید که چه تعداد شغل و خانواده متکی به گردش بازار فرش دستباف هستند واز این طریق ارتزاق می کنند ، و عدم توجه مردم ایران و پشت به این هنر ملی وبومی ، و بالاتر از ان عدم حمایت مسئولین و برنامه گذاران کشور به این صنعت دستباف ایران ، باعث شده است که به دست فراموشی سپرده شود و ان گونه که باید حق این هنر عظیم به خوبی ادا نگردد.

انواع فرش کاشان

مردمان بسیاری در جهان هستند که نام هنر ایرانی را که می شنوند ، به یاد گلدسته ها و معماری گنبد های فیروزه ای شکل ایرانی می افتند .و هم چنین فرش ایرانی چیزی است ،که از ایران به کشورشان به ارمغان می برند.

در ایران کاشان را به واسطه ی فرش اش، به نام شهر فرش ، می شناسند و برای مشاهده ی طرح های زیبا و اصیل ایرانی در دل فرش کاشان، در جست و جوی فرش، به بازار کاشان راه می یابند .

فرش کاشان که می گوییم ، هم فرش دستباف اعلی ان به ذهن می رسد و هم فرش ماشینی ان .

خواستگاه فرش دستباف در حجره های بازار کاشان و فرش ماشینی در شهرک صنعتی سلیمان صباحی کاشان می باشد . بد نیست بدانید که حدود 80 درصد از کارخانجات فرش ماشینی ایران در شهر کاشان گرد آمده و قطب فرش ماشینی دنیا شهر کاشان می باشد.

بیایید در ادامه کمی در مورد دنیای فرش دستباف و فرش ماشینی صحبت کنیم .

فرش دستباف کاشان در حجره های کاشان ،شهر فرش

فرش دستباف ، نقش ها و نقشینه ها و تاروپود هنر اصیل ایرانی است که در دستان ظریف زنان هنرپرور سرزمینمان رنگ تجسم به خود می گیرد و بهشتی زیبا و آمیخته به نقش و نگار را زیر پاهایمان پهن می کند. 

آوازه فرش در ایران مملو از تمدن ، در گوشه و کنار دنیا پیچیده است. زمانی که بازرگانان و تاجران ماه ها راه گز می کردند و قدم به جاده ی ابریشم می گذاشتند تا به ایران و کاشان سرزمین نقش و نگارها برسند و شاهکاری هنری از جنس تاروپود را با خود برای نمایش فخر ایرانیان به گوشه گوشه دنیا ببرند .

هنوز هم این اوازه به قدری بلند است که رقیبان چشم بادامی به میدان رقابت امدند و دست تقدیر سبب شد که به دلیل نا ارامی های اقتصادی گرد و غبار بر پهنه فرش دستباف ایرانی بنشیند .و نمی توان حسادت انها از دیدن این مرغوبیت فرش دستباف ایرانی را نادیده گرفت که ، باعث شد در هنر صنایع دستی ما ورود پیدا کنند و با تقلید از هنر والبته کیفیت نازل خود بازار صنایع دستی ایران را دچار چالش های جدی کنند. 

صنعت فرش دستباف کاشان در معرض تهدید

چندین سال است که بازار فرش دستباف راکد است و با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه و مزد کارگر ، فروش فرش دستباف افزایش چشمگیری نداشته است.

به نقل از یکی از فروشندگان فرش کاشان : متاسفانه در بازار فرش کلاهبرداری های زیادی انجام میشود و بعضی از چک ها وصول نشده و در صورتی که روند بافت فرش طولانی است اما مشکلات مالی پیش روی بافندگان فرش ، باعث می شود که بافندگان رنج و زحمت بافتن چند ساله ی یک تخته فرش را تحمل نکنند و از این صنعت یا شغل خداحافظی کنند.

مصرف کنندگان نیز به دلیل کاهش قدرت خرید اقدام به خرید فرش های ماشینی کرده و با توجه به سود کم در این حرفه ، اشخاص جدید وارد این کسب و کار نشده و سرمایه گذاری برای راه اندازی کارگاه های قالیبافی صورت نمیگیرد.

برخی فکر می کنند، تولید بی رویه ی فرش ماشینی است که بر کاهش تولید و خرید فرش دستباف اثر گذاشته است. اما همگان واقف اند که تولیدات داخل کشور، که باعث شده است ایران و علی الخصوص کاشان دومین صادر کننده و تامین کننده ی فرش ماشینی جهان شود، نیاز مردم داخل کشور را به فرش ماشینی برطرف نموده ، و علنا" هزینه ی واردات این محصول را از دوش کشور ایران و تحمیل آن بر مردم از طریق صرف بیت المال را برطرف کرده است.

و همین سرعت و کثرت تولید است که سبب پیشرفت این صنعت شده است، و انواع طرح و رنگ در قالب فرش های دستباف گونه وارد بازار می شود. ترکیه که اولین صادر کننده ی فرش دنیاست از نظر پیشرفت تکنولوژی بافت نتوانسته با ایران به رقابت بپردازد و امروزه ایران و اکثر کارخانجات کاشان است که به تولید فرش 1500 شانه جهان مشغول شده است در حالی که ترکیه قادر به تولید فرش تا 400 شانه می باشد.

انواع فرش ماشینی

در ادامه ی فرش دستباف، فرش ماشینی بافته شد. یعنی فرش ماشینی از طرح های فرش دستباف تبعیت می کند ولی تفاوت اش با فرش دستباف این است که فرش دستباف به وسیله ی انسان بافته می شود ولی فرش ماشینی به وسیله ماشین آلات و الیاف مصنوعی تولید می گردد.

الیاف مصنوعی ، اکریلیک ، پلی استر ، پلی پروپلین و بی سی اف است. که مرغوب ترین آنها اکریلیک می باشد، که شبیه ترین به پشم است.

طرح هایی که فرش ماشینی در قالب آن تولید می شود، سبک های سنتی، مدرن ، کلاسیک و فرش های فانتزی است. این یعنی محال است که شما به بازار فرش ماشینی و یا شهر فرش، کاشان بروید ولی چیزی متناسب با آنچه سلیقه ی شماست و یا مناسب تم رنگی منزل شماست پیدا نکنید.