رنگرزی در صنعت فرش بافی (2)
در مقاله ی قبلی در مورد رنگرزی صحبت شد و در این مقاله ادامه ی آن خدمت شما عرض می شود. و انواع رنگ ها که در رنگرزی استفاده می شود تعریف می شود.
مقاله مرتبط: بررسی سبک های دکوراسیون
رنگ های جوهری و یا بی ثبات
بیشتر رنگ های اولیه که در دسته رنگ های شیمیایی قرار می گیرند در این دسته قرار دارند .و این رنگ ها در برابر نور و آب که قرار می گیرند به هیچ وجه ثبات نداشته و از بین می روند. امروزه فرش های رنگ پریده های یافت می شوند که از به کار رفتن این رنگ ها در آنها بافته شده اند. اما با گذر زمان این فرش ها هیچ گونه زیبایی یا شکوهی ندارد و بر خلاف فرش های دستباف که با رنگ های طبیعی بافته شده اند، بعد از گذر سالها زیبایی آنها از بین رفته و تنها ارزشی که دارند به خاطر قدمت آنهاست.
رنگ های قلیایی در این گروه دسته بندی می شوند و باید از استفاده از آنها جلوگیری شود. اما از دیگر عیوب این رنگ ها در بافت فرش ها این است که، به مرور زمان پرزها در سطح به رنگ کمرنگ و خاکستری در می آید و در دل فرش و قسمت های پایین این پرزها رنگ ها تقریبا ثابت و پر رنگ وجود دارد. و رنگ خود را حفظ می کنند.
اما با تمام این تفاسیر علت اینکه این رنگ ها به کار می روند، این است که از نظر ارزانی و شفافیت و کاربرد آسان آنها برخی از رنگرزان در رنگرزی الیاف خود از این رنگ ها استفاده می کنند.
از جمله رنگ هایی که برای به وجود اوردن ان از رنگ های قلیایی استفاده می شود فام های فیروزه ای و نارنجی و ابی است.
مقاله ای دیگر :
نظافت فرش ماشینی در منزل به وسیله شامپو فرش
رنگ های نیمه ثابت
این رنگ ها در مقایسه با رنگ هایی که در پاراگراف قبلی توصیف شد از ثبات بیشتری برخوردار است .ولی به مرور زمان در اثر مجاورت با نور مقداری از رنگ خود را از دست داده و ملایم می شوند. به اصطلاح فنی باید گفت که پخته میشوند.
خوشبختانه بسیاری از رنگ های شیمیایی استفاده شده در رنگرزی ها در این دسته قرار دارند.
رنگ های ثابت
این رنگ ها دارای ثبات هستند. و رنگ آنها تقریبا دائمی است. الیافی که با این رنگ ها، رنگ می شوند در برابر نور افتاب و یا در اثر شست و شو رنگ خود را از دست نمی دهند.
شاید با خود بگویید این دسته از بهترین رنگ هایی است که می تواند در رنگرزی و در بافت فرش به کار رود.اما باید عیب این دسته از رنگ ها را نیز بدانید.
عیب این رنگ ها این است که رنگ خود را از دست نمی دهند و به مرور زمان حالت خامی خود را از دست نداده و همچنان پر رنگ و درخشان باقی می مانند. و مایه ی نرم و ملایم به خود نگرفته و جا افتاده و پخته نمی شوند.
مانند رنگ های کرومی این سری از رنگ ها چون با دندانه ی بیکرومات پتاسیم به کار می روند به این نام نامیده می شوند.
رنگ های کرومی در اواخر قرن نوزدهم شناخته می شده اند، ولی بیشتر مصرف خود را بعد از جنگ جهانی دوم در رنگرزی پیدا کرده اند و امروزه به میزان فراوانی در قالی های ایرانی مصرف می شوند.
دو رنگی ناگهانی
هر گاه در متن و حاشیه ی فرش یک تغییر ناگهانی رنگ صورت بگیرد، به آن ابرش می گویند.این کیفیت گه گاه ممکن است در فرش زیبایی چشم نوازی بیافریند و در سطح معینی از فرش ادامه یافته و سپس قطع شود.
این حالت به دلیل تغییرات مدت جوش کلاف ها یا کم و زیاد شدن مواد رنگی و دندانه های مصرفی در موقع رنگرزی اتفاق می افتد.
یکی دیگر از عواملی که سبب این دو رنگی در قالی و یا الیاف می شود این است که پشم خاصیت رنگ پذیری یکنواخت را ندارد. و در صورتی این پشم تماما یک دست رنگ می گیرد که شرایط زیر برقرار باشد.
اگر پشم خوب شسته شده و جور و یک دست باشد. خاصیت رنگ پذیری آن یکنواخت خواهد شد. به همین دلیل است که برخی عقیده دارند که به جای رنگ کردن کلاف خامه بهتر است که پشم رنگ شود.در این صورت است که پشم رنگ شده در مرحله ی حلاجی یکنواخت می شود.
کیفیت دو رنگ شدن فرش بیشتر در قالی های بافت عشایر مشاهده می شود. زیرا در انجا به دلیل کمبود سرمایه کلاف های پشم در دفعات مختلف خریداری می شود و در بافت قالی به کار میرود و فرشی که دو رنگ می شود به دلیل دو رنگ بودن رنگ پشم است که در بافت قالی به کار رفته است.
این اتفاق در کارگاه های بزرگ قالی که کلاف های رنگ شده را که همیشه به مقدار کافی در اختیار دارند کمتر به چشم می خورد.
به این دلیل است که به قالیبافان توصیه می شود که رنگ ها را به مقدار کافی برای قالی خود تهیه کنند یا اینکه در به کار بردن ان دقت کنند تا ریشه ها را زیادی بلند نگیرند تا رنگ کم بیاورند، تا زمانی که رنگ شان تمام شد به سختی رنگی شبیه به رنگ بافته شده در دل قالی شان پیدا خواهند کرد.
مقاله ای دیگر : ترکیب رنگ چه تاثیری در زیبایی منزل دارد؟
کهنه نما کردن فرش
فرش کهنه نما فرشی است که امروزه طرفداران بسیاری پیدا کرده است. فرش های کهنه که قدمت بسیار زیادی دارند ارزش مادی بسیار زیادی هم دارند.
این فرش ها ظاهری بسیار زیبا دارند، که در دکوراسیون های سنتی و کلاسیک کاربرد بسیار زیبایی دارند. امروزه به روش هایی فرش ها را به صورت فرش های کهنه نما در می اورند و مشخص است که قدمت بسیاری ندارند اما از نظر ظاهری سلیقه ی طرفداران این نوع فرش ها را ارضا می کند.
و در میان فرش های ماشینی هم این فرشها امروزه بافته می شوند و طرفداران خاص خود را دارند. اما از نظر رنگرزی کهنه نما بودن را بررسی می کنیم.
پشم های فرش به مرور زمان در اثر اصطکاک با عوامل خارجی یا به صورت ساده تر پاخوردگی فلس های خود را از دست داده و شفاف و کهنه میشوند.
برای انکه یک فرش کهنه نما شود، و یا اینکه رنگ خام و زننده ی خود را از دست بدهد، از دیرباز در ایران مرسوم بوده است که فرش یا قالی را در گذر زیر پای عابرین پیاده پهن می کردند که کهنه شود.یا اینکه ان را در افتاب قرار داده و با اب و چوبک و خاکستر که خاصیت قلیایی دارد شست و شو می دادند تا رنگ خام خود را از دست داده و ملایم شوند.
این عمل را میتوان با یک ماده ی شیمیایی به نام هیپو کلریت کلسیم نیز انجام داد که نام تجاری ان سود یا پودر سفید گری می باشد. که پشم در مجاورت املاح کلر فلس های خود را از دست داده و صیقلی می شود.
به این عمل اصطلاحا کلرینه کردن پشم و یا دواشور نمودن می نامند.
عمل دواشور نمودن بیشتر در مورد فرش های صادراتی انجام می شود. و تجار فرش برای اینکه به فرش های خود حالتی از اصالت بدهند ان را دواشور کرده و سپس صادر می کنند البته علت دیگری هم وجود دارد ، و ان این است که به کالاهای قدیمی معافیت مالیاتی می خورد و هزینه ی صادرات ان کاهش می یابد.
امروزه با روش های جدید ازمایشگاهی توانسته اند تاریخ بافت برخی از فرش ها را تشخیص دهند و فرش هایی را که به تقلید از فرش های قدیمی بافت می شوند را تشخیص داده و قدمت ان را تعیین کنند.